Οι καρδιές μας διαδραματίζουν κεντρικό ρόλο στις ζωές μας, συχνά επηρεάζουν τη σκέψη μας, κάποιες φορές ραγίζουν, κάποιες άλλες γεμίζουν με συναισθήματα, ενώ αποτελούν το πιο πολυχρησιμοποιημένο emoji την ημέρα του Αγίου Βαλεντίνου. Ωστόσο, ενώ αναγνωρίζουμε το σχήμα της καρδιάς ως σύμβολο ρομαντισμού και αγάπης σε όλο τον κόσμο, δεν έχουμε ακριβή επίγνωση των κινδύνων που ελλοχεύουν για αυτή, ενώ παράλληλα δεν γνωρίζουμε πως να αναγνωρίσουμε τα προειδοποιητικά σημάδια στους εαυτούς μας, όπως και τους υπόλοιπους γύρω μας.

Και αυτό ακριβώς είναι που θέλησε να αντιμετωπίσει η Παγκόσμια Ομοσπονδία Καρδιάς με την καμπάνια της κατά την Παγκόσμια Ημέρα Καρδιάς στις 29 Σεπτεμβρίου. Επειδή οι καρδιαγγειακές παθήσεις (CVD) επηρεάζουν όλους, το φετινό μήνυμα «Η καρδιά μου, η καρδιά σου» προσκαλεί όλο τον κόσμο να αναρωτηθεί: “Τι μπορώ να κάνω τώρα για να φροντίζω την Καρδιά Μου… και την Καρδιά σου;”

Οι καρδιαγγειακές παθήσεις αντιπροσωπεύουν την κυριότερη αιτία θανάτου παγκοσμίως, καθώς κοστίζουν τη ζωή σε 18 εκατομμύρια ανθρώπους ετησίως – το ένα τρίτο της συνολικής παγκόσμιας θνησιμότητας. Είναι μια πραγματικότητα που πλήττει όλες τις χώρες, αλλά κυρίως τις χώρες με χαμηλά και μεσαία εισοδήματα, στις οποίες εμφανίζεται σχεδόν το 80% των θανάτων από τα καρδιαγγειακά νοσήματα πλήττοντας εξίσου τους άνδρες και τις γυναίκες¹. Ωστόσο, οι συνέπειες δεν σταματούν μόνο στον ασθενή, αλλά επηρεάζουν ολόκληρο το νοικοκυριό, καθώς τα καρδιαγγειακά νοσήματα οδηγούν σε οικονομική εξάντληση λόγω των δαπανών της υγειονομικής περίθαλψης και των υψηλών επιπέδων άμεσων πληρωμών².

Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (ΠΟΥ), οι καρδιαγγειακές παθήσεις θα παραμείνουν η κύρια αιτία θανάτου έως το 2030 καθώς από τις καρδιακές παθήσεις και τα εγκεφαλικά επεισόδια εκτιμάται ότι θα επηρεαστούν 23,6 εκατομμύρια άνθρωποι³.

Η πρόσφατη επιστημονική πρόοδος στην θεραπεία και οι καμπάνιες πρόληψης έχουν βοηθήσει στη μείωση του αριθμού των περιπτώσεων τις τελευταίες δεκαετίες, αλλά οι τελευταίες μελέτες δείχνουν ότι πολλοί άνθρωποι, ακόμη και εκείνοι που έχουν υποστεί μια καρδιακή προσβολή, εξακολουθούν να μην πιστεύουν ότι έχουν υψηλό κίνδυνο καρδιαγγειακής νόσου, και επομένως έχουν λιγότερη επίγνωση των παραγόντων κινδύνου ή της ικανότητας να αντιδράσουν έγκαιρα

Σημάδια καρδιακής προσβολής

Αν ξυπνάτε με ναυτία, δύσπνοια ή πόνο στην πλάτη, στον αυχένα ή τη γνάθο, δεν πρέπει κατ ‘ανάγκην να αποτελεί ανησυχία μιας και μπορεί να θεωρηθεί ως δευτερεύον καθημερινός πόνος. Ωστόσο, μπορεί να είναι συμπτώματα ενός πρώιμου καρδιαγγειακού γεγονότος, όπως η καρδιακή προσβολή. Αυτό ισχύει ιδιαίτερα για τις γυναίκες.

Οι γυναίκες έχουν λιγότερη επίγνωση των κινδύνων απ’ ότι οι άνδρες

Πολλοί άνθρωποι θεωρούν ότι οι καρδιαγγειακές παθήσεις αποτελούν κυρίως νόσο των ανδρών όμως σήμερα οι γυναίκες αντιπροσωπεύουν σχεδόν το ήμισυ των θανάτων που σχετίζονται με τα καρδιαγγειακά νοσήματα⁴. Στη Γαλλία, για παράδειγμα, τα καρδιακά επεισόδια σε γυναίκες κάτω των 50 έχουν τριπλασιαστεί τα τελευταία 15 χρόνια (Fédération française de cardiologie), ενώ η νοσηλεία για έμφραγμα του μυοκαρδίου σε γυναίκες κάτω των 65 ετών αυξήθηκε κατά 25,2% κατά την περίοδο 2002-2013, σύμφωνα με την Εθνική Υπηρεσία Δημόσιας Υγείας της Γαλλίας (Γαλλικό Υπουργείο Αλληλεγγύης και Υγείας)⁵.

Ωστόσο, σε μια πρόσφατη έρευνα στις Ηνωμένες Πολιτείες, μόνο το 13%² των γυναικών γνώριζε ότι οι καρδιαγγειακές παθήσεις θα μπορούσαν να είναι ένας από τους μεγαλύτερους κινδύνους για την υγεία τους⁶. Σε περισσότερες από τις μισές περιπτώσεις, δεν συνέδεσαν τα μικρότερα συμπτώματά τους με ένα ενδεχόμενο καρδιακό πρόβλημα, μειώνοντας έτσι τις πιθανότητές τους να θεραπευτούν έγκαιρα.

Ο μεταβαλλόμενος τρόπος ζωής των γυναικών, συμπεριλαμβανομένου της καθιστικής ζωής, του καπνίσματος, της κατανάλωσης λιπαρών και κατανάλωσης αλκοόλ, μείωσε το χάσμα μεταξύ των δυο φύλων όσον αφορά στον κίνδυνο καρδιαγγειακής νόσου. Επιπλέον, οι γυναίκες πρέπει να δώσουν μεγαλύτερη προσοχή στις τρεις βασικές φάσεις της ορμονικής τους ζωής: την περίοδο της τυχόν συνταγογράφησης αντισυλληπτικών, τη διάρκεια της εγκυμοσύνης και την έναρξη της εμμηνόπαυσης. Οι γυναικείες ορμόνες τα οιστρογόνα βοηθούν στην αύξηση των επιπέδων της καλής χοληστερόλης – η οποία στη συνέχεια βοηθά στην προστασία των γυναικών – αλλά μόλις η γυναίκα περάσει το στάδιο της εμμηνόπαυσης το ποσοστό των γυναικών με καρδιακή νόσο φτάνει αυτό των αντρών. Εάν μια γυναίκα πάσχει από διαβήτη ή έχει αυξήσει τα επίπεδα τριγλυκεριδίων (επίπεδα λίπους) το τελευταίο ακυρώνει τη θετική επίδραση των οιστρογόνων⁷. Ως εκ τούτου, οι γυναίκες αποτελούν σημαντική ομάδα κινδύνου και χρήζουν ευαισθητοποίησης σχετικά με την πρόληψη των παραγόντων κινδύνου των εν λόγω νοσημάτων.

Παράγοντες κινδύνου που είναι πιο σημαντικοί από τους γενετικούς

Παρόλο που το φύλο παίζει κάποιο ρόλο, οι ασθένειες που επηρεάζουν την καρδιά και τα αιμοφόρα αγγεία προκαλούνται κυρίως από τον ανθυγιεινό τρόπο ζωής ή από γενετικές ασθένειες, όπως η οικογενής υπερχοληστερολαιμία. Ωστόσο, οι περιβαλλοντικοί παράγοντες παίζουν επίσης σημαντικό ρόλο στην ανάπτυξη καρδιακής νόσου.

Οι άνθρωποι με γενετική προδιάθεση καρδιαγγειακών παθήσεων μπορούν να μειώσουν κατά το ήμισυ τον κίνδυνο καρδιακής προσβολής με τη διακοπή του καπνίσματος, την υιοθέτηση υγιεινών διατροφικών συνηθειών και με τη γυμναστική. Ομοίως, οι καπνιστές που είναι παχύσαρκοι ή κάνουν καθιστική ζωή είναι πιο πιθανό να πάθουν καρδιακή προσβολή απ’ ότι άτομα με γενετική προδιάθεση χωρίς ωστόσο να γνωρίζουμε τους παράγοντες κινδύνου των τελευταίων. Αυτό είναι ένα θετικό μήνυμα που επιβεβαιώνει ότι είναι δυνατόν να προληφθούν οι καρδιαγγειακές παθήσεις.

Μετά από μια πρώτη καρδιακή προσβολή, η δευτερογενής πρόληψη είναι ζωτικής σημασίας

Από τους ασθενείς που επιβιώνουν από καρδιακή προσβολή 1 στους 5 εμφανίζει ένα δεύτερο καρδιαγγειακό επεισόδιο κατά το πρώτο έτος. Περίπου το ήμισυ των μεγάλων στεφανιαίων επεισοδίων εμφανίζονται σε αυτούς που έχουν προηγουμένως νοσηλευτεί8.

Μόλις κάποιος περάσει το πρώτο καρδιακό επεισόδιο, η καλή φροντίδα, ο υγιεινός τρόπος ζωής και το ευνοϊκό περιβάλλον είναι απαραίτητα για την αποτροπή ενός δεύτερου επεισοδίου.

Η συμμόρφωση με τη θεραπεία, ωστόσο, μπορεί να είναι μακρά και δύσκολη, γι ‘αυτό και η είναι πολύ σημαντική η κατανόηση και η εκπαίδευση των ασθενών ώστε να ακολουθήσουν έναν πιο υγιεινό τρόπο ζωής και να επιτύχουν συμμόρφωση στη θεραπεία τους. Πιο συγκεκριμένα μια ομάδα από τον Καναδά έχει αναπτύξει την «Τεχνική Ενδυνάμωσης σε 3΄» για να ενθαρρύνει τους ασθενείς να φροντίζουν την καρδιά τους.

Αυτή η δευτερογενής πρόληψη είναι σύμφωνη με τον στόχο της Παγκόσμιας Καρδιολογικής Ομοσπονδίας που αφορά τη μείωση της πρόωρης θνησιμότητας από καρδιαγγειακά νοσήματα τουλάχιστον κατά 25% έως το 2025.

Παραπομπές

¹ WHO: Cardiovascular diseases, http://www.who.int/cardiovascular_diseases/about_cvd/en/
² WHO: Cardiovascular Diseases, Why is Cardiovascular Disease a Developmental Problem for Low- and Middle Income Countries?, https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC4420633/
³ WHO: Cardiovascular diseases, http://www.who.int/cardiovascular_diseases/about_cvd/en/
⁴ https://www.health.harvard.edu/heart-health/gender-matters-heart-disease-risk-in-women
⁵ https://sopdarites-sante.gouv.fr/soins-et-maladies/maladies/maladies-cardiovasculaires/article/les-maladies-cardiovasculaires